Boek: Sint Nicolaas en zijn Knecht  

1850 - Sint Nicolaas en zijn knecht

De schrijver van het prentenboekje 'St. Nikolaas en zijn knecht' was Jan Schenkman (1806-1863). jan Schenkman was een Nederlandse onderwijzer, dichter, auteur van kinderboeken en humorist, hij was tot 1949 onderwijzer aan een particuliere school op de Anjeliersgracht. De in Amsterdam geboren en getogen Jan Schenkman is in onze tijd een ietwat onbekend schrijver en dichter, maar in zijn tijd - de negentiende eeuw - waren zijn boeken populair. Jan Schenkman was zelf lid van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, een sociëteit die onder andere afschaffing van de slavernij nastreefde. Volgens de 'kenners' staat hij bekend als de bedenker van Zwarte Piet (de Knecht) en van het moderne Sinterklaasfeest. Het antwoord daarop is, Nee! Ook vóór het boekje van Schenkman vierde men het St. Nicolaasfeest, met de vele elementen en de zwarte maskerade door de eeuwen heen. Jan Schenkman heeft in zijn prentenboek, bestaande elementen (onder andere: dé knecht, intocht, lekkernijen, St. Nicolaastafels, strooien, schoorsteen, roe) en enkele nieuwe Sint-Nicolaasfeest elementen (aankomst - stoomboot - grote boek - Sint op school bezoek)samen gevoegd tot een écht Sinterklaasboek (in dl. 3 heb ik álle oude en nieuwe elementen uitgelicht). ook vóór het boekje van Schenkman uit 1850, waren er versjes, gedichten, vertellingen, Sint-Nicolaasliederen in kinder-prentenboekjes en centsprenten. In het boek staat in woord en beeld stap voor stap het Sinterklaasfeest opgetekend. Wél heeft Jan Schenkman een 'stempel' gedrukt op de pedagogische 'oude' elementen (straffen van stout gedrag en belonen van goed gedrag) en heeft die verwerkt in zijn prentenboek. Die zijn gestoeld op de opvoedingsidealen van de gegoede burgerij in die tijd (in dl.4 lees je er meer over). In het kort, Jan Schenkman heeft de oude en nieuwe Sint Nicolaasfeest elementen bij elkaar opgeschreven in het boekje Sint Nikolaas en zijn knecht, en die vormen in ieder geval nog steeds de basis voor ons huidige Sinterklaasfeest.

Ideeën geleend?

Het lijkt erop dat Jan Schenkman diverse ideeën leende van collega-schoolmeester George J. d’Ancona (1803-1850), in 1842 auteur van de St. Nicolaas-almanak voor kleine kinderen. Hoe groot die invloed is vooralsnog onduidelijk, want tot nu toe is niet één exemplaar van het boekje teruggevonden. Maar uit krantenadvertenties blijkt dat er o.a. een plaatje in stond van een ‘Sint Nicolaas-Kantoor’ - een hoogst-modern fenomeen. wordt vervolgt! Bron: www.onsamsterdam.nl

 

Deze advertentie komt uit het Algemeen Handelsblad 30-11-1842, www.delpher.nl 

De geschiedenis van de Knecht / Zwarte Piet

Er zijn mensen die geloven en beweren dat er voor 1850, dus meer dan 150 jaar geleden geen Zwarte Piet figuren in Nederland waren. Dit is niet waar. Dit weten we uit verschillende bronnen waarin gesproken wordt over Zwarte of gemaskerde Klazen en duivelachtige figuren met masker of zwarte kop.

wil je meer weten over de geschiedenis van Zwarte Piet, klik hier

Informatieve websites

Op de sites van Sint Nikolaas en Zwarte Piet / Sint&Pietengilde. Het zijn twee sites waar je de geschiedenis, legenden en alle andere zaken rond het Sint Nicolaas feest aantreft, doormiddel van oude bronnen betrekking hebbend op Nederland en overige landen waar ze het St. Nicolaasfeest vieren met zijn 'zwarte' begeleider.

Deel 2 - 16 Prenten/versjes (Eerste druk 1850)