Sint Nicolaasfeest in het Paleis voor Volksvlijt

Het St. Nicolaasfeest in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam.

Naar de natuur schets en op hout getekend door J.C. Greive Jr. (1883)

Groot kinderfeest 

In 1871 verscheen voor het laatst een advertentie - van het Verkoophuis (een ramsjwarenhuis op de Dam) - waarin de Sint zonder baard werd afgebeeld. Daarna kon dat écht niet meer. In datzelfde jaar namelijk konden duizenden tegelijk zien hoe hij er werkelijk uitzag. De Vereeniging tot Veredeling van het Volksvermaak organiseerde een massale Sinterklaasviering in het Paleis voor Volksvlijt voor 3500 kinderen van openbare (kosteloze) scholen. Er werden vaderlandse liederen gezongen, begeleid door het Paleisorkest onder leiding van Joh.M. Coenen, er werd chocolademelk en krentenbrood uitgedeeld en het klapstuk was dat Sinterklaas zelf verscheen. “De goede man,” aldus het Algemeen Handelsblad, “die natuurlijk op uitbundige wijze werd begroet, gaf daar hij zich gemakkelijker in het Spaansch dan in ‘t Nederduitsch bewoog, bij monde van dr. Hugenholtz jr. zijn hooge tevredenheid te kennen met de Amsterdamsche jeugd, er de blijde verzekering bijvoegende, dat hij niet eens zijn gard had medegebracht, die elders wel eens bleek noodig te zijn.” Daarna liep hij speculaas uitdelend en handjes gevend door de grote zaal. De woordvoerder van de Sint was een vrijzinnige predikant die later de Vrije Gemeente zou stichten, waarvan het kerkgebouw nu bekend staat als Paradiso. De organisatie was in handen van een damescomité onder leiding van Femina Muller, die de jeugd een warm hart toedroeg en zich inzette voor de modernisering van crèches. Het was een geweldig succes en dus werd - aanvankelijk jaarlijks, later om het jaar - een groot feest georganiseerd. Omdat men afhankelijk was van het (hiervoor gratis meewerkende) Paleis voor Volksvlijt, moest wel eens uitgeweken worden naar een dag na 5 december. In 1875 bijvoorbeeld, toen die datum op een zondag viel, vierden 2000 kinderen op 7 december Sinterklaas en een week later nog eens zo’n schare. Het maakte diepe indruk. De Sint verwaardigde zich nu ook vaker om op te treden in het openbaar. In 1877 verscheen hij te paard tijdens de Sinterklaasviering van de katholieke Piusvereeniging in de Parkzaal in de Plantage, waarbij de jeugd werd ‘opgewarmd’ door goochelaar David Tobias Bamberg. Maar hij liet zich ook zien waar je hem toch niet zo snel zou verwachten. Zo verschenen hij en zijn knecht “in galacostuum” op het groot Sint-Nicolaasbal in uitspanning De Keizerskroon op 5 december 1875 om surprises uit te delen aan alle dames. Eind 19de eeuw namen de onderwijzers het stokje over van ‘Volksvermaak’ en gingen nu per school Sinterklaas vieren. Vaak werd er een toneelstukje uitgevoerd en verscheen Sint ook op school. Daarnaast was hij steeds vaker in winkels of in melksalons aanwezig.  Bron: www.onsamsterdam.nl 

1871 - Sint Nicolaasfeest

1875 - Berichtgeving / St. Nicolaasfeest

1883 - Verslag / St. Nicolaasfeest

1889 - Programmablad met liederen

Bron afbeeldingen: www.geheugenvannederland

ST. NICOLAASFEEST in het PALEIS VOOR VOLKSVLIJT, op Dinsdag 10 en Dinsdag 17 December 1889, aangeboden aan de Kinderen der Openbare Lagere Scholen 1e Klasse en die der [...] | Haverkamp, F.J.