Katharina Leopold

Biografie - werk

Katharina Leopold (1846-1914) woonde samen met de elf jaar jongere Henriëtte Dietz (1857-1939). Ze gaven beide les aan de lagere school die verbonden was aan de Kweekschool voor onderwijzeressen in Groningen. Beide waren ze schrijfsters van kinderliteratuur. 

Katharina Leopold schreef een aantal kinderboeken, waaronder Zonnestralen in school en huis, Heel lang geleden en De grijze prins.

In 1898 schreef Kath. Leopold een liederenboek met sinterklaasliedjes: Sint Nikolaas, twaalf versjes met melodieën. Ze schreef de liedteksten op bestaande melodieën. 

Inhoud:

1- O, kom toch
Sint-Niklaas, goed heilig man, o, kom toch
2- Hij komt!
Hij komt, hij komt
3- Heb je ’t al gehoord
Heb je ’t al gehoord, dat weer Sinterniklaas
4- Hij is er
Zeg heb jullie ’t al vernomen
5- Zoo rijk en zo gul
O Sint-lief, ‘k moet je eens zeggen nu
6- Wat moe zegt
Sinterklaas, zegt moe
7- In den schoorsteen
Hoor eens wat een raar gestommel
8- Strooiavond
Sinterklaasje, strooi maar neer
9- Vijf December
’t Is vijf December
10- Zes December
O, kom eens kijken
11- Weer naar Spanje
De boot gaat weer naar Spanje
12- Na Sinterklaas
’t Heerlijk feestje is nu weer voorbij

Volgorde - Contrafact

De volgorde van de liederen zegt iets over de wijze waarop het feest werd gevierd. Zo was de vooravond van het feest, 5 december, de avond van de boetedoening, lied nr. 9. Kinderen zongen bij de schoorsteen dat ze nooit meer ondeugend, stout, gemeen of vals zouden doen, in de hoop dat Sint Nicolaas ’s nachts iets moois zou ‘rijden’. De volgende dag zong men ‘O, kom eens kijken wat ik in mijn schoentje vind’ lied nr.10.

De liedjes zijn contrafacten (een nieuwe tekst op een bestaande melodie). Leopold schreef de liedteksten op melodieën van Duitse liedjes.

1908 - Sint Nikolaas, Twaalf versjes met melodieën 

Firma I. Oppenheim - Groningen / Derde druk

O, kom er eens kijken

De melodie is ontleend aan 'Freut euch des Lebens 'van Hans Georg Nägeli (1793)

Hij komt, hij komt

Melodie: Fröhlicher Landmann van Robert Schumann (1848).

Jongens heb je 't al vernomen

Dit Sinterklaaslied is gebaseerd op het Duitse volkslied 'Ihren Schäfer zu erwarten'.

Sinterklaas zegt moe / Hoor eens wat een raar gestommel

1908 - Boek 'Het St. Nicolaas boek' 

Het Sint-Nicolaasboek

Het boek is geschreven door Katharina Leopold en in 1908 uitgegeven door Firma I. Oppenheim te Groningen. Het bevat 14 gekleurde platen van E.G. Schlette.

De platen van Het Sint-Nicolaasboek zijn gedrukt met donkergrijze inkt en roodtinten als steunkleur. Tegenover elke plaat is een bijbehorend rijm afgedrukt, dat samen een min of meer doorlopend verhaal vormt. Opvallend is de naam van de rechterhand van Sint-Nicolaas: hij heet ‘Jan’ in plaats van ‘Piet’. Een eerdere eigenaar van het boek heeft de naam ‘Jan’ steeds met potlood doorgestreept en ‘Piet’ erbij geschreven.

Op de eerste plaat staan kinderen op een duin naar de stoomboot te kijken, op een andere plaat zien we hun schoentjes bij de schoorsteen staan. Op andere platen zijn Sint en Piet/Jan druk bezig met voorbereidingen voor het Sinterklaasfeest: ze doen inkopen bij een banketbakker, speelgoedwinkel en boekwinkel: “Ja, boeken geef ik altijd graag / Want nooit bederven die de maag.” De boekwinkel heeft zelfs 'Het Sint-Nicolaasboek' in het assortiment: het omslag van van dit boek is hetzelfde als het boek dat Sint op de plaat omhoog houdt. “Kijk, Jan, een boek van jou en mij / Ja, ja, dat moet er ook maar bij!”

Verder zien we Sint door de schoorsteen klimmen, Sint en Piet speuren naar gezette schoentjes, ze strooien lekkers en informeren bij de meester op school of de kinderen braaf zijn geweest. In het rijm ‘Arm Jansje’ helpen Sint en Piet een arm kind dat verdrietig is omdat ze in winkels geweigerd werd. Het meisje mag mee op het paard langs de winkels om cadeautjes te kiezen en wordt door Sint en Piet thuisgebracht.

Bron afb. - teksten: www.www.kb.nl / (Karin Vingerhoets)